Prawnik Zawiercie: Rozporządzenia unijne

Prawnik Zawiercie – Rozporządzenia unijne

 Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl

Zgodnie z art. 288 TFUE „rozporządzenie ma zasięg ogólny. Wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich”. Rozporządzenia mają najszerszy zasięg spośród aktów prawa wtórnego i to zarówno pod względem geograficznym, jak i podmiotowym. Adresatami rozporządzeń są zarówno państwa członkowskie, jak i jednostki. W związku z tym rozporządzenia są czasami porównywane do ustaw krajowych[1].

Rozporządzenie jest wykorzystywane przede wszystkim w tych dziedzinach integracji, które wymagają ujednolicenia stanowisk państw członkowskich. Są zarazem przejawem największej ingerencji prawodawcy unijnego w ich porządki prawne. Z dziedzin, w których często wydaje się rozporządzenia można wymienić m.in. wspólną politykę rolną, rybołówczą, transportową, handlową, Unię Gospodarczo – Walutową. Oczywiście, nie oznacza to, że w tych obszarach nie występują inne akty prawne. Ogólnie należy jednak stwierdzić, że prawodawca decyduje się na wydanie rozporządzenia wówczas, gdy chodzi mu o uzyskanie takich samych regulacji we wszystkich państwach członkowskich[2].

Cechami rozporządzeń unijnych są:

1. a) ich ogólny zasięg – zgodnie z art. 288 TFUE rozporządzenia są aktami prawnymi o ogólnym charakterze. Trybunał wyjaśnia tę cechę w następujący sposób: „rozporządzenie jest środkiem stosowanym w odniesieniu do obiektywnie określonych stanów faktycznych i wywołującym skutki prawne w odniesieniu do ogólnie i abstrakcyjnie określonych grup osób”[3]. Zarazem „środek nie traci charakteru rozporządzenia tylko dlatego, że możliwe jest ustalenie w większym lub mniejszym stopniu liczby lub nawet tożsamości osób, do których stosuje się w danym czasie tak długo, jak nie ma żadnej wątpliwości, że środek jest stosowany jako rezultat obiektywnej sytuacji prawnej lub faktycznej […]”[4]. Oznacza to, że podstawowym wyznacznikiem zasięgu ogólnego jest obiektywnie oznaczenie sytuacji w jego postanowieniach i zdolność wywierania skutków prawnych w stosunku do ogólnie i abstrakcyjnie określonej kategorii przedmiotów. Jednocześnie ta cecha rozporządzenia pozwala odróżnić je od decyzji, która ma indywidualnie określonego adresata. Czasami zdarza się, że prawodawca błędnie określa dany akt jako rozporządzenie bądź decyzję. Test zasięgu ogólnego pozwala odróżnić te akty i zbadać ich treść. Należy bowiem zauważyć, że Trybunał Sprawiedliwości przypisuje decydujące znaczenie treści danego aktu, a nie jego nazwie[5];
2. b) obowiązywanie w całości – zgodnie z art. 288 TFUE rozporządzenie jest aktem wiążącym w całości, co oznacza, że wszystkie jego normy prawne są w równym stopniu wiążące dla jego adresatów. Porównując pod tym względem rozporządzenie i dyrektywę można powiedzieć, że to pierwsze wiąże zarówno co do rezultatu, który powinien być osiągnięty, jak i co do formy oraz metod jego osiągnięcia. Zakres regulacyjny rozporządzenia jest zatem szeroki i obejmuje wszystkie zawarte w nim normy. Ponadto należy zauważyć, że rozporządzenie obowiązuje z chwilą jego wejścia w życie (moment ten jest często określany w jego treści, w braku takiej regulacji rozporządzenie wchodzi w życie 20 dni po jego publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – art. 297 TFUE)[6]. Trybunał wyprowadza z tej cechy rozporządzenia określone obowiązki państw członkowskich. Przede wszystkim „nie do zaakceptowania jest niekompletne lub wybiórcze stosowanie postanowień rozporządzenia przez państwo członkowskie […] z tego względu, że jest ono im przeciwne lub uznaje je za sprzeczne ze swoim interesem narodowym”. Ponadto „w braku odmiennego przepisu prawa wspólnotowego (obecnie unijnego), państwa członkowskie nie mogą stosować środków krajowych, które są w stanie zmienić stosowanie rozporządzenia”[7];
3. c) bezpośrednie stosowanie we wszystkich państwach członkowskich – jest to swoista cecha rozporządzenia, z której wynika, że jego normy obowiązują z momentem jego wejścia w życie, bez potrzeby ich transportowania do krajowych porządków prawnych. Dla obowiązywania rozporządzenia w porządkach prawnych państw członkowskich nie są zatem potrzebne jakiekolwiek działania państwowych organów ustawodawczych, ani nawet jego ogłoszenie zgodnie z wymogami prawa krajowego. Oznacza to, że rozporządzenia „wchodzą” wprost do porządków prawnych państw członkowskich i stają się ich częścią. Jednocześnie jednak nie tracą swojego unijnego charakteru. Trybunał Sprawiedliwości uznaje, że bezpośrednia stosowalność rozporządzenia oznacza, iż jego normy mają taką samą moc obowiązującą we wszystkich państwach członkowskich[8]. Podkreśla również, że „bezpośrednie stosowanie rozporządzenia oznacza, iż jego wejście w życie i stosowanie na rzecz lub z obciążeniem jednostek jest niezależne od przyjęcia jakiegokolwiek środka krajowego. Postanowienie prawa krajowego, które powtarza bezpośrednio stosowane normy prawa WE (obecnie UE) w żaden sposób nie może wpłynąć ani na tą bezpośrednią stosowalność, ani też na jurysdykcję Trybunału”[9]. Tym samym Trybunał stanowczo zakazał przyjmowania ustaw krajowych, które powtarzają postanowienia rozporządzeń. Taka praktyka mogłaby wywołać szereg problemów: adresaci norm byliby wprowadzani w błąd co do unijnego charakteru danej normy; prawa i obowiązki zawarte w normach krajowych nie mają ogólnego pierwszeństwa stosowania, przysługującego normom prawa unijnego; monopol Trybunału na interpretację prawa unijnego zostałby zagrożony. Nie oznacza to jednak, że państwa członkowskie nie mają żadnych obowiązków związanych z rozporządzeniem. Przede wszystkim muszą zastosować odpowiednie środki zapewniające ich obywatelom możliwość korzystania z uprawnień przewidzianych w rozporządzeniach[10]. Ponadto, choć w założeniu normy rozporządzeń powinny być kompletne i nadawać się do bezpośredniego stosowania, niekiedy zdarza się, że wymagają one konkretyzacji przez organy Unii Europejskiej lub ustawodawców państw członkowskich. Wówczas pojawia się konieczność swoistego rodzaju implementacji rozporządzeń. Może to następować na poziomie Unii Europejskiej (implementacja unijna), na poziomie krajowym (implementacja krajowa), wreszcie na obu poziomach. Implementacja unijna polega głównie na wydaniu przepisów wykonawczych (rozporządzenia, dyrektywy lub decyzje wykonawcze ewentualnie delegowane) oraz stworzeniu warunków organizacyjnych niezbędnych dla stosowania rozporządzenia, np. powołanie stosownych organów. Z kolei implementacja krajowa wiąże się z przyjęciem odpowiednich norm bądź działań implementujących. W pewnych zakresach państwa członkowskie są wyłącznie kompetentne do podejmowania takiej implementacji, np. co do ustalania i egzekwowania sankcji karnych za naruszenie rozporządzenia[11]. W efekcie pożądana jest współpraca między Unią a państwami członkowskimi.

Zgodnie z art. 297 TFUE, rozporządzenie musi być opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Wchodzi w życie z dniem określonym w rozporządzeniu bądź dwadzieścia dni po jego ogłoszeniu (jeśli w rozporządzeniu nie zawarto daty wejścia w życie)[12]. W 2007 roku ETS wypowiedział się w kwestii mocy obowiązującej przepisów rozporządzenia przed jego publikacją w oficjalnym Dzienniku Urzędowym UE a po opublikowaniu treści rozporządzenia na stronie internetowej Eur-Lex. Trybunał, w sprawie Skoma-Lux sro vs. Celní ředitelství Olomouc, C-161/06, wyrokiem z dnia 11 grudnia 2007 r.[13] stwierdził, że opublikowanie treści aktu prawnego w Internecie nie jest równoznaczne z tym, że przepisy takiego aktu prawnego uzyskują moc obowiązującą. Czyli możliwość zapoznania się z treścią aktu nie czyni go jeszcze wiążącym. Tak więc akty prawne mogą nabrać mocy obowiązującej dopiero po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w języku urzędowym danego państwa. W przypadku braku takiej publikacji nie obowiązują[14].

 Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl

[1] S. Biernat, Źródła prawa…, op. cit., s. 202.

[2] J. Maliszewska – Nienartowicz, System instytucjonalny…, op. cit., s. 273.

[3] J. Maliszewska – Nienartowicz, System instytucjonalny…, op. cit., s. 274.

[4] J. Barcz, Przewodnik po Traktacie…, op. cit., s. 77.

[5] J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej…, op. cit., s. 179.

[6] ibidem.

[7] Cytaty za: J. Maliszewska – Nienartowicz, System instytucjonalny…, op. cit., s. 276.

[8] ibidem, s. 276.

[9] ibidem, s. 277.

[10] J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej…, op. cit., s. 180.

[11] J. Maliszewska – Nienartowicz, System instytucjonalny…, op. cit., s. 277.

[12] J. Barcik, A. Wentkowska, Prawo Unii Europejskiej…, op. cit., s. 180.

[13] Wyrok ETS z 11 grudnia 2007 r. w sprawie C-161/06, Skoma-Lux sro przeciwko Celní ředitelství Olomouc, Zb. Orz. 2007, s. I-10841.

[14] J. Maliszewska – Nienartowicz, System instytucjonalny…, op. cit., s. 277.