Prawnik Zawiercie – Rodzaje sprzedaży
Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl
Umowa sprzedaży może być zawierana zarówno w profesjonalnym obrocie gospodarczym, w którym obie strony mają status przedsiębiorców w rozumieniu art. 431 KC, jak i w obrocie nieprofesjonalnym (powszechnym), w którym żadna ze stron transakcji nie ma statusu przedsiębiorcy. Dodatkowo należy wyodrębnić także sprzedaż dokonywaną w tzw. obrocie konsumenckim (tzw. sprzedaż konsumencka). Chodzi tutaj o transakcje sprzedaży zawierane między przedsiębiorcami (w zakresie prowadzonego przez nich przedsiębiorstwa) a osobami fizycznymi nabywającymi rzecz w celu niezwiązanym z działalnością zawodową lub gospodarczą. Wyodrębnienie sprzedaży konsumenckiej związane jest przede wszystkim z istnieniem rozbudowanego systemu ochrony praw konsumentów, istotnie modyfikującego pełną swobodę kontraktowania stron.
Droga podziału poszczególnych umów sprzedaży przebiega nie tylko na płaszczyźnie podmiotowej, ale także i na płaszczyźnie celu, jakiemu w konkretnym przypadku ona służy (realizacja potrzeb własnych podmiotów lub przyświecającego im celu gospodarczego, jednej lub obu stron tej czynności prawnej). Z tego ostatniego punktu widzenia można wyróżnić sprzedaż w tzw. obrocie powszechnym oraz sprzedaż w obrocie gospodarczym – zwaną także sprzedażą handlową.
Sprzedaż w obrocie powszechnym jest sprzedażą, której celem dla obu stron nie jest realizacja zadań gospodarczych. Może być ona także dokonana przez przedsiębiorców, np. sprzedaż nieruchomości stanowiącej dla obu stron (zbywcy i nabywcy) rzecz spełniającą funkcję socjalną (np. ośrodka wczasowego dla pracowników).
Z resztą sama umowa sprzedaży w ujęciu KC nie stanowi kategorii jednolitej. Obok „standardowej” umowy sprzedaży przepisy kodeksowe wyróżniają także szczególne rodzaje sprzedaży, takie jak:
1) sprzedaż z zastrzeżeniem wyłączności (art. 550);
2) sprzedaż na raty (art. 583-588);
3) sprzedaż z zastrzeżeniem własności – pactum reservati domini (art. 589-591);
4) sprzedaż na próbę albo z zastrzeżeniem zbadania rzeczy przez kupującego (art. 592);
5) sprzedaż z zastrzeżeniem prawa odkupu (art. 593-595);
6) sprzedaż z zastrzeżeniem prawa pierwokupu (art. 596-602);
7) sprzedaż wierzytelności, regulowana przepisami o przelewie (art. 509-518);
8) sprzedaż spadku (art. 1052-1057);
9) sprzedaż przedsiębiorstwa (art. 551-552);
10) sprzedaż konsumencka (m.in. art. 5431, 5461, art. 548 § 3 oraz przepisy o rękojmi odnoszące się do konsumentów).
Ad vocem sprzedaży handlowej w obrocie gospodarczym zaznaczyć należy, iż w doktrynie przyjmuje się, że w obrocie gospodarczym można wyróżnić dwa podstawowe rodzaje sprzedaży: sprzedaż handlową sensu stricto, obejmującą umowy zawierane pomiędzy przedsiębiorcami, w zakresie prowadzonej przez nich działalności gospodarczej, z zamiarem odsprzedania wyprodukowanej lub nabytej rzeczy, oraz sprzedaż handlową sensu largo, a więc z udziałem przedsiębiorcy po jednej stronie i podmiotem niebędącym przedsiębiorcą po drugiej stronie, w ramach której można wyróżnić sprzedaż konsumencką.[1]
Wprowadzenie z kolei do systemu polskiego prawa cywilnego instytucji sprzedaży konsumenckiej jest wyrazem dostosowania polskiego prawa do prawa UE. Na przedsiębiorcę wdającego się w relacje kontraktowe z konsumentem szczególne obowiązki nakłada ustawa o prawach konsumenta.[2] Poza szczególnymi obowiązkami obciążającymi przedsiębiorcę zawierającego umowę zakwalifikowaną, z uwagi na sposób osiągania porozumienia, do umów zawieranych na odległość i umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa dotyczą one zwłaszcza obowiązków informacyjnych przewidzianych w art. 8 przytoczonej ustawy. Szeroki zakres informacji, jakich przedsiębiorca winien dostarczyć potencjalnemu konsumentowi, ma mu ułatwić świadome podjęcie decyzji o ewentualnym zawarciu umowy. Pochodną kwalifikacji umowy z uwagi na swoistą konfigurację stron z udziałem przedsiębiorcy są uprawnienia konsumenta. Zwrócić trzeba przy tym uwagę na fakt, iż przedsiębiorca nie jest obciążony obowiązkiem informacyjnym wobec potencjalnego konsumenta w odniesieniu do drobnych umów życia codziennego wykonywanych natychmiast po ich zawarciu.
Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl
[1] J. Rajski [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 16.
[2] Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz. U. 2014 r., poz. 827).
