01 cze '18

Prawnik Zawiercie: Pojęcie i cechy umowy sprzedaży

Kategoria 
Autor Tomasz Kowalczyk
0 comments

Prawnik Zawiercie – Pojęcie i cechy umowy sprzedaży

 Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl

Pojęcie umowy sprzedaży

Nie jest przypadkiem, że regulacja umowy sprzedaży rozpoczyna w Kodeksie cywilnym[1] część szczegółową prawa zobowiązań. Wśród czynności prawnych umowa sprzedaży – jak się wydaje – zajmuje bowiem miejsce szczególne. To za jej pośrednictwem najczęściej dochodzi do wymia­ny dóbr w wysoko rozwiniętych społeczeństwach, co sprawia, iż trudno by­łoby przecenić jej znaczenie dla współczesnych gospodarek o wolnorynkowej orientacji oraz kardynalnej dla nich zasady swobodnego przepływu towarów i usług i związanego z nią rozwiniętego systemu wymiany dóbr.[2]

Na przykład Z. Banaszczyk uważa kontrakt sprzedaży za „najbardziej rozpowszechnioną czynność prawną prowadzącą do wymiany dóbr w gospodarce towarowo-pieniężnej”[3], a W.J. Katner i I. Weiss zgodnie wskazują, że to właś­nie „umowa sprzedaży jest najczęściej występującą umową w obrocie gospo­darczym”[4]. Niektórzy przedstawiciele doktryny posuwają się jeszcze dalej, postrzegając umowę sprzedaży nawet za „najbardziej reprezentatywną i bodaj najważniejszą w życiu gospodarczym”[5].

Warto też zauważyć, iż umowa sprzedaży – której funkcja ekonomiczna polega na umożliwieniu uczestnikom obrotu wymiany rzeczy lub innych dóbr na pieniądz – skutecznie wyparła konkurencyjną dla niej umowę zamiany („wymiany”), typową dla społeczeństw pierwotnych. Umowa zamiany na sku­tek zwiększającej się roli pieniądza z czasem zaczęła bowiem odgrywać coraz mniejszą rolę, by ostatecznie stać się instrumentem zupełnie wyjątkowym. Wydaje się, że jej znaczenie kosztem umowy sprzedaży obecnie może wzros­nąć na nowo tylko w przypadku stanów nadzwyczajnych, takich jak np. woj­na, kryzys gospodarczy czy klęski żywiołowe.[6]

Sprzedaż, jako najważniejsza z umów, której przedmiotem jest przeniesienie praw, zawiera również w sobie rozwiązania o charakterze uniwersalnym, tym samym jest traktowana jako wzorcowa dla innych umów. Do regulacji umowy sprzedaży nawiązują między innymi regulacje umowy zamiany (art. 604 KC), umowy dostawy (art. 612 KC), umowy kontraktacji (art. 613 KC), umowy o dzieło (art. 638 KC), umowy o roboty budowlane (art. 656 KC), umowy leasingu (art. 70917 KC), umowy komisu (art. 769 KC) oraz umowy spółki (art. 862 KC). Konstrukcje prawne przyjęte w ramach regulacji umowy sprzedaży wykorzystywane są także w rozmaitych umowach nienazwanych lub mieszanych. Jednocześnie sama podstawowa regulacja umowy sprzedaży, jaka zawarta jest w KC, jest również uzupełniona systemem regulacji dodatkowych i szczegółowych. Dotyczy to przede wszystkim reguł odpowiedzialności cywilnej, zawartych m.in. w odpowiednich przepisach o rękojmi i gwarancji, dotyczących np. sprzedaży konsumenckiej, czy kwestii odpowiedzialności za produkt niebezpieczny.[7] Mając na względzie powyższe, nie może dziwić stosunkowo rozbudowana regulacja tej właśnie umowy w polskim Kodeksie cywilnym.

Kierując się treścią art. 535 KC, umowę sprzedaży pojmować należy jako zobowiązanie po stronie sprzedawcy do przeniesienia własności rzeczy i jej wydania oraz zobowiązanie kupującego do zapłaty ceny i odebrania rze­czy. W doktrynie umowę sprzedaży definiuje się jednak inaczej, tj. uwzględ­niając nie jeden, lecz dwa artykuły Kodeksu cywilnego: art. 535 i art. 555. Tym sposobem J. Skąpski utrzymuje, że „na mocy umowy sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia na kupującego własności rzeczy, energii lub innego prawa majątkowego w zamian za zobowiązanie się kupującego do za­płaty sumy pieniężnej (ceny)”[8]. Analogicznie treść zobowiązania sprzedawcy postrzega M. Wojdyło wskazując, że „polega ono na obowiązku przeniesienia na kupującego określonego prawa zbywalnego oraz wydania przedmiotu obję­tego umową”[9]. Przedmiotem świadczenia sprzedawcy mogą być przy tym nie tylko pojedyncze rzeczy lub prawa, ale w sytuacji, gdy ustawodawca wyraź­nie na to zezwala, również całe ich zespoły (np. spadek, gospodarstwo rolne czy przedsiębiorstwo w rozumieniu przedmiotowym) – problematyka ta zostanie omówiona szerzej w drugim rozdziale pracy.

Brak jest w doktrynie zgody odnośnie do tego, czy obowiązek kupującego do odebrania należycie mu wydanego przedmiotu sprzedaży sta­nowi korelat zobowiązania sprzedawcy do wydania rzeczy, czy też obowiązek ten ma charakter samoistny. Kwestia ta jest o tyle istotna, iż przyjęcie pierwszej z możliwości powoduje, że nieodebranie przedmiotu sprzedaży bę­dzie stanowiło zwłokę wierzyciela, a nie dłużnika, z czym mielibyśmy do czynienia w przypadku drugim.[10]

Co do ceny, jaka ma być uiszczona przez kupującego w zamian za nabycie własności rzeczy lub prawa, to jest ona zawsze świadczeniem pieniężnym; inaczej dana czynność prawna nie mogłaby być uznana za umowę sprzedaży. Świadczenie to może być spełnione zarówno w postaci gotówkowej, jak i bezgotówkowej (np. przelew bankowy lub polecenie zapłaty). Trzeba jednak pamiętać, że zapłacenie ceny jest w typowej umowie sprzedaży już jej wykonaniem. Ważne jest przy tym, że istnienie rynku towarowego nie ogranicza zbywcy w poszukiwaniu partnera, z którym musiałby dokonać wymiany w jednej transakcji. Komu innemu sprzedaje swoje dobro, od kogo innego za uzyskane środki nabywa dobro przez siebie poszukiwane.[11]

Skutkiem podstawowym umowy, płynącym z jej zawarcia, jest stanie się przez kupującego właścicielem rzeczy i uzyskanie przez to prawa do jej posiadania, korzystania z niej i rozporzą­dzania nią (rzymskie ius possidendi, utendi-fruendi, disponendi). Należy podnieść, iż przepisom Kodeksu cywilnego o umowie sprzedaży w zasadniczej części nadano dyspozytywny charakter, co oznacza, iż w ramach swobody kontraktowania strony mogą swobodnie kształtować swoje wzajemne prawa i obowiązki. Rozmiar związania przepisami Kodeksu cywilnego i innych ustaw szczególnych zależy zwłaszcza od podmiotów będących stronami umowy i dotyczy przede wszystkim tym umów, w których kupującym jest konsument.[12]

 

Cechy umowy sprzedaży

W literaturze wyróżnia się następujące cechy umowy sprzedaży, określające ją jako umowę: dwustronnie zobowiązującą, wzajemną, odpłatną, konsensualną, kauzalną, o skutku zobowiązująco-rozporządzającym. W dalszej części podrozdziału opisane zostaną poszczególne cechy charakterystyczne umowy sprzedaży.

  1. Sprzedaż jako umowa dwustronnie zobowiązująca oraz wzajemna

Umowa sprzedaży zaliczana jest do czynności prawnych dwustronnie zobowią­zujących. W jej przypadku oznacza to, że w podwójnej roli dłużnika oraz wierzyciela występuje zarówno sprzedawca, jak i kupujący. Skutkiem zawarcia umowy sprzedaży jest bowiem zobowiązanie się sprzedawcy do przeniesienia własności rzeczy lub prawa na kupującego oraz do wydania przedmiotu sprzedaży kupującemu, z kolei treścią zobowiązania kupującego jest zapłacenie ceny oraz odebranie rzeczy. [13] Świadczenie jednej strony jest więc odpowiednikiem świadczenia drugiej strony. Po­nieważ świadczenie każdej ze stron uważane jest tu za równoważne (ekwiwa­lentne), należy ona również do kategorii tzw. umów wzajemnych (synalagmatycznych), a więc takich, do których zastosowanie mają art. 487-497 KC.[14] Ekwiwalentność świadczeń należy oceniać w ujęciu subiektywnym zgodnie z zasadą, że dana rzecz (prawo) jest warta tyle, ile ktoś chce za nią zapłacić. Jak jednak podkreśla się w doktrynie, zasada ta nie oznacza pełnej dowolności w zakresie ustalania wysokości ceny.[15] Odmienne stanowisko mogłoby bowiem zbyt łatwo prowadzić do ukrywania pod postacią umowy sprzedaży innych czynności prawnych. Tym samym, jeżeli cena uzyskana przez sprzedającego w zamian za przeniesienie własności rzeczy była rażąco niewspółmierna w stosunku do wartości zbytej rzeczy, czynność prawna może potencjalnie zostać uznana za darowiznę. Świadczenia stron mają charakter ekwiwalentny w znaczeniu subiektywnym, co nie oznacza, że konkretny przepis w określonej sytuacji nie może ekwiwalentności tej obiektywizować. Trudno bowiem odmówić racji stwierdzeniu, iż gdyby jedna ze stron nie oceniała wyżej użyteczności świadczenia, które otrzymuje w zamian za świadczenie drugiej strony, to pewno do czynności w ogóle by nie doszło. Umowa sprzedaży jest bowiem dla każdej ze stron jest źródłem załatwiania interesów.[16] Brak odpowiedniej ekwiwalentności świadczeń w ramach zawartej umowy sprzedaży może być w tym kontekście oceniany także przez pryzmat m.in. przepisów o wadach oświadczeń woli (np. pozorność).[17] Należy zaznaczyć dodatkowo, że zastosowanie w odniesieniu do zawartej umowy przepisów art. 3571 KC (nadzwyczajna zmiana stosunków), art. 3581 § 3 KC (waloryzacja świadczenia) lub art. 388 KC (wyzysk) jest prawnie dopuszczalne, choć ewentualna późniejsza zmiana warunków rynkowych nie będzie miała automatycznego wpływu na cenę, która została ustalona między stronami. Co do zasady, strony powinny umowę wykonać na uzgodnionych wcześniej warunkach.[18] Kwalifikacja każdego przypadku zależeć będzie od konkretnych okoliczności faktycznych. Dlatego też sama nieekwiwalentność świadczeń – w znaczeniu obiektywnym – nie może w sposób automatyczny przesądzać o nieważności umowy sprzedaży, ani też o zwolnieniu stron z obowiązku spełnienia świadczenia.[19] Jednocześnie dla skuteczności umowy sprzedaży nie jest, co do zasady, konieczne, aby sprzedawca był osobą uprawnioną do rozporządzania rzeczą. Z istoty umowy sprzedaży wynika jedynie zobowiązanie do spowodowania, aby własność rzeczy została przeniesiona na nabywcę.[20] Za wykonanie tego zobowiązania sprzedawca będzie odpowiadał według przepisów KC o wykonaniu zobowiązań i skutkach ich niewykonania[21] lub według przepisów o rękojmi za wady.[22]

  1. Sprzedaż jako umowa odpłatna

Umowa sprzedaży jest umową odpłatną. Kupujący zobowiązany jest do zapłaty ceny w zamian za nabywaną rzecz lub prawo. Cena stanowi tu ekwiwalent świadczenia sprzedawcy. W kontekście umowy sprzedaży pod pojęciem ceny należy rozumieć wyłącznie świadczenie pieniężne. Jeżeli natomiast ekwiwalent za zbywaną rzecz oznaczany jest w innej postaci niż świadczenie pieniężne, umowa taka przyjmuje wówczas zazwyczaj – w całości albo w odpowiednim zakresie – kwalifikację umowy zamiany.[23] Dotyczy to jednak wyłącznie sytuacji, gdy wolą stron było zawarcie takiej innej umowy. Zgodnego porozumienia stron wymaga także odnowienie oraz datio in solutum, jeśli świadczenie dotychczasowe nabywcy miałoby zostać zastąpione przez inne świadczenie w celu umorzenia zobowiązania.[24] Jeżeli w umowie sprzedaży występuje brak możliwości określenia ceny, to czynność prawna sprzedaży jest nieważna.

  1. Sprzedaż jako umowa konsensualna

Cechą umowy sprzedaży jest także jej konsensualność. W zakresie skutków obligacyjnych umowa sprzedaży dochodzi do skutku mocą samego porozumienia stron (solo consensu), bez konieczności dokonywania jakichkolwiek czynności realnych.[25] Przy czym chodzi tutaj wyłącznie o skutki obligacyjne, a więc zobowiązanie się sprzedawcy do przeniesienia własności rzeczy (prawa) na nabywcę i wydania rzeczy oraz zobowiązanie się kupującego do odebrania rzeczy i zapłaty ceny. Tym samym z chwilą złożenia zgodnych oświadczeń woli w zakresie zawarcia umowy sprzedaży każda ze stron uzyskuje odpowiednie roszczenie w stosunku do drugiej strony.[26] Przeniesienie własności (o ile nie następuje z mocy prawa) i wydanie rzeczy, jak również odebranie rzeczy i zapłata ceny są jedynie przejawem wykonania umowy przez strony; nie warunkują natomiast w żadnym wypadku jej ważności lub skuteczności[27]. Zasadę tę potwierdza art. 155 § 1 KC, a jej modyfikacja może wynikać albo z przepisów szczególnych, albo z woli stron.[28]

  1. Sprzedaż jako umowa kauzalna

Istotną cechą umowy sprzedaży jest także jej kauzalny charakter. Ważność umowy zależy tym samym od istnienia ważnej przyczyny prawnej jej dokonania. Umowa sprzedaży jest ze swojej istoty umową przysparzającą. Powoduje bowiem zwiększenie aktywów w majątku zarówno kupującego, jak i sprzedającego. Dokładnie w grę wchodzą tu dwa rodzaje przyczyn praw­nych: tzw. causa obligandi vel acquirendi oraz causa solvendi. Pierwsza z nich jest kauzą podstawową dla umowy sprzedaży, co oznacza, iż dla ważności umowy konieczne jest, aby z treści umowy wynikało, że celem obu stron było pozyskanie dla siebie odpowiednich wartości majątkowych – z jednej strony wierzytelności o przeniesienie własności określonej rzeczy lub prawa, a z drugiej strony – wierzytelności o zapłacenie ceny. Druga kauza dotyczyć będzie sytuacji, w których umowa sprzedaży wywołuje jedynie skutek obligacyjny, natomiast dopiero późniejsza czynność rozporządzająca oceniana jest w kontekście realizacji istniejącego zobowiązania –bezpośrednią przyczyną dokonywanego rozporządzenia będzie w tej sytuacji zamiar wykonania zobowiązania.[29]

  1. Sprzedaż jako umowa o podwójnym skutku

Obok skutku zobowiązującego kontrakt sprzedaży z reguły „automatycz­nie” wywołuje też skutek rozporządzający, co sprawia, że do przeniesienia na kupującego własności przedmiotu sprzedaży zazwyczaj nie potrzeba już za­wierać żadnej dodatkowej umowy. W tym względzie polskie rozwiązanie od­powiada bowiem modelowi francuskiemu, a nie jego germańskiemu odpo­wiednikowi.[30] W tym ostatnim umowa zobowiązująca jest wyraźnie oddzielona od umowy rozporządzającej (zawarcie tej drugiej jest niezbędne do wyko­nania tej pierwszej). Podwójny rozporządzająco-zobowiązujący charakter umów sprzedaży znalazł swój bezpośredni wyraz w treści art. 155 (rzeczy), 510 (wierzytelności) oraz 1052 (spadki) KC. Natomiast ogólną regułę podwójnego skutku umów sprzedaży, niezależnie od tego, co stanowi ich przedmiot (rzecz czy prawo), w polskiej nauce prawa podaje J. Skąpski: „zasadą jest, że umowa sprzedaży ma charakter zobowiązująco-rozporządzający, chyba że z ustawy lub umowy zostanie wyłączony skutek rzeczowy w postaci przejścia własności”[31]. Pewna kategoria umów sprzedaży, których przedmiotem jest nieruchomość rolna, a sprzedawcą jest osoba fizyczna lub osoba prawna inna niż Agencja Nieruchomości Rolnych, poza wyjątkami wymienionymi w ustawie, może być zawarta jedynie z zastrzeżeniem prawa pierwokupu, czyli wywołuje ona jedynie skutek zobowiązujący.[32]

 

Essentialia, accidentalia i naturalia negotii umowy sprzedaży

Jak wynika z analiz przeprowadzonych powyżej, za elementy przedmiotowo istotne (tzw. esentialia negotii) umowy sprzedaży uznać należy: oznaczenie przedmiotu umowy oraz oznaczenie ceny.

Zgodnie z art. 535 KC, przedmiotem sprzedaży są rzeczy, a w określonych warunkach prawnych, będą nim też przynależności rzeczy (art. 52 KC) czy pobrane pożytki naturalne (art. 53 KC). Przedmiotem sprzedaży mogą być w ujęciu KC, oprócz rzeczy, także ener­gia i prawa majątkowe (art. 555). Sprzedaż energii (elektrycznej, wodnej, gazowej itp.) oznacza w istocie udostępnienie korzystania z pewnej jej ilości czy też mocy dającej się ustalić dzięki pewnym urządzeniom technicznym. Sprzedaż praw majątkowych oznacza ich zbycie odpowiednio do zbycia własności rzeczy. Chodzi tu o prawa majątkowe zbywalne (prawa rzeczowe, prawa na dobrach niematerial­nych, wierzytelności itd.), a także cale zespoły tych praw (zbycie spadku, przedsiębiorstwa, gospodarstwa rolnego). [33] Problematyka przedmiotu umowy sprzedaży zostanie przedstawiona szerzej w drugim rozdziale niniejszej pracy, charakteryzującym obowiązek sprzedawcy do przeniesienia na kupującego własności rzeczy sprzedanej.

Problematyka związana z drugim z przedmiotowo istotnych elementów sprzedaży, tj. określeniem ceny, zasygnalizowana została w poprzednim podrozdziale, w części charakteryzującej umowę sprzedaży jako umowę wzajemną i odpłatną. Tytułem uzupełnienia oraz usystematyzowania przedstawionych tam informacji należy podkreślić, iż cenę w umowie sprzedaży stanowi zawsze suma pieniężna. W stosunkach krajowych, jeżeli cena jest wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania łub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej (art. 358 KC). Ograniczenie to z natury rzeczy nie znajdzie zastosowania do stosunków handlu międzynarodowego.

Ustalenie wysokości ceny następuje z reguły w umowie stron. Jednakże cenę można określić również, przez wskazanie podstaw do jej ustalenia w przyszłości. Cena ustalona w umowie nie musi odpowiadać ściśle obiektywnej wartości przedmiotu sprzedaży. Może być niższa lub wyższa, byleby stanowiła w rozumieniu kontrahentów ekwiwalent zbywanej rzeczy lub prawa.[34] Poza ceną umowną (określaną czasami jako rynkowa), zgodnie z art. 537-540 KC, wyróżnia się cenę sztywną (oznaczoną przez zarządzenie uprawnionego organu, art. 537 § 1 KC), cenę maksymalną i minimalną (najwyższą lub nie niższą, niż określona w zarządzeniu; art. 538 i 539 KC) oraz cenę wynikową (obliczoną w sposób określony przez właściwy organ państwowy; art. 540 § 1 KC).[35]

Cena minimalna to oznaczona zarządzeniem właściwego organu administracyjnego dolna granica ceny, która może być określona przez strony w umowie. Nic natomiast nie stoi na przeszkodzie, by strony przyjęły w umowie cenę wyższą od określonego zarządzeniem administracyjnym dolnego limitu. Obecnie obowiązujące przepisy prawa nie przewidują generalnego upoważnienia do wydawania przepisów ustanawiających w obrocie ceny minimalne.[36]

Dla umowy sprzedaży w obrocie gospodarczym, obok essentialia negotii ważne znaczenie mają składniki podmiotowo-istotne (accidentalia negotii) i nieistotne, dodatkowe (naturalia negotii), które strony uznają za istotne dla konkretnej umowy. Najczęstszymi przykładami składników podmiotowo istotnych w umowie sprzedaży są warunek i termin.

Warunek w znaczeniu tzw. technicznoprawnym, czyli w takim znaczeniu, w jakim używa się tego pojęcia w Kodeksie cywilnym, to zastrzeżenie umowne, mocą którego osoba lub osoby dokonujące czynności prawnej uzależ­niają powstanie lub ustanie skutków prawnych tej czynności od zdarzenia przy­szłego i niepewnego. Możliwość zastrzeżenia warunku jest zasadą. Przesądza o tym art. 89 KC, zgodnie z którym z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego.[37]

Ustawa wyłącza możliwość zastrzeżenia warunku w sposób generalny z uwagi na jego sprzeczność z ustawą lub zasadami współżycia społecznego, jak również z uwagi na niemożliwość jego spełnienia (art. 94 KC). Ponadto w odniesieniu do konkretnych czynności pojawiają się ustawowe zakazy dokonywania ich pod wa­runkiem, jak np. zakaz dotyczący przeniesienia własności nieruchomości (w tym wynikającym z umowy sprzedaży) z art. 157 § 1 KC, zgodnie z którym własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani z zastrzeżeniem terminu.

Zastrzeżenie warunku niedopuszczalnego pociąga za sobą nieważność czynności prawnej – przy warunku zawieszającym, albo też warunek taki uważa się za niezastrzeżony – przy  warunku rozwiązującym (art. 94 KC).

Warunki dzielą się na:[38]

  1. zawieszające i rozwiązujące w zależności od tego, czy od ziszczenia się warunku uzależnione zostało powstanie skutków prawnych (zawieszający), czy też ustanie takich skutków (rozwiązujący);
  2. dodatnie i ujemne w zależności od tego, czy określone zdarzenie ma nastąpić, czy też nie nastąpić;
  3. zależne od woli strony oraz od niej niezależne, a także mieszane. Kryte­rium wyróżnienia tych kategorii warunków jest to, czy spełnienie warunku zależy od zachowania się określonego podmiotu.

Termin to zastrzeżenie zawarte w treści czynności prawnej, w którym uzależnia się powstanie lub ustanie skutków prawnych tej czynności od nadej­ścia określonego terminu. Mechanizm funkcjonowania terminu jest taki jak me­chanizm funkcjonowania warunku. Różnica wyraża się jedynie w tym, że ziszczenie się warunku jest niepewne, natomiast nadejście terminu jest zawsze pewne.[39]

Co do zasady, dołączenie terminu do czynności prawnej jest dopuszczalne. Zakazy zamieszczania tego rodzaju postanowienia w treści umowy mogą jednak wynikać przepisów ustawy; zwykle niedopuszczalności zamieszczania warunku towa­rzyszy zakaz zamieszczania terminu (jak w przytoczonym już przepisie art. 157 § 1 KC).

Termin może być terminem początkowym, jeżeli skutki czynności prawnej mają powstać w chwili jego nadejścia (dies a quo). W takich przypadkach znajdują odpowiednie zastosowanie przepisy o warunku zawieszającym. Może także przybrać postać terminu końcowego, jeżeli skutek prawny czynności ma ustać z jego nadejściem (dies ad quem). Znajdują wówczas odpo­wiednie zastosowanie przepisy o warunku rozwiązującym.[40]

Tytułem zakończenia niniejszego podrozdziału zasygnalizować należy istnienie pewnych charakterystycznych dla umowy sprzedaży składników dodatkowych tejże umowy. Przykładowe wyliczenie tych składników objąć powinno przede wszystkim: określenie w umowie sposobu dostarczenia rzeczy, poniesienia kosztów transportu (w tym ewentualnych kosztów ubezpieczenia), należytego opakowania, miejsca odebrania itp. Kwestie, z istoty swojej, zaliczane na gruncie przepisów o umowie sprzedaży do naturalia negotii, podlegają ocenie z punktu widzenia zasad współżycia społecznego i ustalonych zwyczajów (art. 56 KC).

 Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl

[1] Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn.: Dz. U. 2014 r., poz. 121); dalej jako: KC.

[2] W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2011, s. 279.

[3] Z. Banaszczyk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 450–1088. Tom II, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2015, art. 535, Nb 2.

[4] W.J. Katner [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 4.

[5] W. Czachórski, A. Brzozowski, M. Safjan, E. Skowrońska-Bocian, Zobowiązania. Zarys wykładu, Warszawa 2011, s. 279.

[6] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014, Legalis: komentarz do art. 603.

[7] J. Rajski [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 9.

[8] J. Skąpski [w:] System prawa cywilnego. Prawo zobowiązań – część szczegółowa, Tom III, cz. 2, pod red. S. Grzybowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1976, s. 25.

[9] Pogląd M. Wojdyły za: W.J. Katner [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 5.

[10] Wskazuje na to J. Rajski [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 9.

[11] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014, Legalis: komentarz do art. 535.

[12] G. Bieniek [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego, Tom 2, pod red. G. Bieńka, Warszawa 2011, s. 17.

[13] Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna, Warszawa 2008, s. 121.

[14] Wyrok SN z 2.12.2003 r., III CK 141/02, Wspólnota 2003, nr 26, s. 53.

[15] Z. Banaszczyk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 450–1088. Tom II, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2015, art. 535, Nb 13

[16] Wyrok SN z 2.12.2003 r., III CK 141/02, Wspólnota 2003, nr 26, s. 53.

[17] Uchwała SN z 9.12.2011 r., III CZP 79/11, OSNC 2012, Nr 6, poz. 74.

[18] Wyrok SN z 28.05.2008 r., II CSK 35/08, MoP 2008, Nr 13, s. 678.

[19] Z. Banaszczyk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 450–1088. Tom II, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2015, art. 535, Nb 13

[20] Wyrok SN z 26.11.2002 r., V CKN 1418/00, Legalis.

[21] P. Machnikowski [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. E. Gniewka, P. Machnikowskiego, Warszawa 2014, art. 535, Nb 141.

[22] Wyrok SN z 30.10.1969 r., II CR 430/69, OSN 1970, Nr 9, poz. 152.

[23] J. Rajski [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 13.

[24] Wyrok SN z 2.12.2010 r., I CSK 10/10, Legalis.

[25] J.P. Naworski, Glosa do wyroku SN z dnia 28 lipca 1999 r., II CKN 552/98, Mon. Praw. 2000, nr 8, s. 506.

[26] J. Rajski, Szczególne rodzaje sprzedaży premiowanej nagrodami a umowy gry, PPH 1995, nr 1, s. 28.

[27] J. Rajski [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 9.

[28] Z. Banaszczyk [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 450–1088. Tom II, pod red. K. Pietrzykowskiego, Warszawa 2015, art. 535, Nb 10.

[29] J. Rajski [w:] System prawa prywatnego. Tom 7, pod red. J. Rajskiego, Warszawa 2011, s. 14.

[30] J. Skąpski [w:] System prawa cywilnego. Prawo zobowiązań – część szczegółowa, Tom III, cz. 2, pod red. S. Grzybowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1976, s. 28.

[31] Ibidem.

[32] Ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (tekst jedn.: Dz. U. 2012 r., poz. 803).

[33] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014, Legalis: komentarz do art. 535.

[34] G. Bieniek [w:] Komentarz do Kodeksu cywilnego, Tom 2, pod red. G. Bieńka, Warszawa 2011, s. 29.

[35] Ibidem.

[36] Ibidem.

[37] Z. Radwański, Prawo cywilne – część ogólna, Warszawa 2008, s. 289.

[38] Ibidem.

[39] Ibidem, s.292.

[40] Ibidem, s.293.

Zostaw odpowiedź