Prawnik Zawiercie – Otwarcie a nabycie spadku
Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl
Analizując część pytań, jakie pojawiają się na portalu społecznościowym Facebook zauważyliśmy pewien chaos terminologiczny związany z pojęciami “otwarcie spadku” oraz “nabycie spadku”. Oba terminy mają zasadnicze znaczenie dla ustalenia chwili przejścia praw i obowiązków zmarłego na spadkobierców, a wyrażone zostały w przepisach artykułów 924 oraz 925 Kodeksu cywilnego. Chcąc nieco usystematyzować wiedzę prawniczą Zawiercian (i nie tylko) w zakresie tych dwóch pojęć, poniżej przedstawiamy zasadnicze różnice między nimi.
Otwarcie spadku jest terminem techniczno – prawnym. Spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy. Sformułowanie „otwarcie spadku” określa więc skutki związane ze śmiercią osoby fizycznej w dziedzinie następstwa prawnego. Fakt śmierci osoby fizycznej ustala się według kryteriów powszechnie przyjętych w medycynie (śmierć pnia mózgu), przy czym dowodem śmierci jest bądź akt zgonu, bądź postanowienie stwierdzające zgon lub orzeczenie o uznaniu za zmarłego. Należy jednak podkreślić, że spadek otwiera się w chwili śmierci spadkodawcy, a nie w dniu jego śmierci. Tym samym istotne jest określenie nie tylko daty, ale i godziny zgonu. Osoby zmarłe w tej samej dacie, ale w różnych godzinach dziedziczą po sobie (inaczej niż w przypadku kommorientów, kiedy to domniemana chwila śmierci jest jednoczesna a przez to osoby te nie dziedziczą po sobie). W chwili otwarcia spadku następuje dziedziczenie, a więc następstwo prawne po osobie zmarłej o charakterze sukcesji uniwersalnej. Według stanu rzeczy istniejącego w tej chwili określa się: następców prawnych (spadkobierców) zmarłego, skład spadku (aktywa i pasywa majątkowe przechodzące na spadkobierców) oraz osoby uprawnione do zachowku po zmarłym.
Nabycie spadku następuje z chwilą jego otwarcia, to znaczy, że spadkobierca, niejako ex lege staje się podmiotem praw i obowiązków zmarłego należących do spadku. Nabycie spadku jest niezależne od woli i wiedzy uprawnionego oraz jakichkolwiek innych zdarzeń. Nabycie spadku z chwili jego otwarcia ma jednak charakter jedynie tymczasowy – ustawa przyznaje mu bowiem prawo do odrzucenia spadku. Dodatkowo, w dwóch kodeksowych przypadkach nabycie spadku ma charakter nie tylko tymczasowy, ale również warunkowy. Chodzi tutaj o sytuacje dziedziczenia przez dziecko poczęte, lecz jeszcze nienarodzone (nasciturus, nabędzie spadek pod warunkiem, że urodzi się żywy – warunek zawieszający) oraz fundację ustanowioną przez spadkodawcę w testamencie. Od chwili nabycia spadku spadkobierca może objąć spadek we władanie, zarządzać nim i pobierać pożytki. Jego prawo podlega ochronie, może więc żądać wydania spadku lub poszczególnych przedmiotów wchodzących w skład spadku od osoby, która włada spadkiem, ale spadkobiercą nie jest. Jak już o tym była mowa, skutki prawne nabycia spadku mogą być zniweczone wolą uprawnionego, w razie jego odrzucenia. Innym zdarzeniem niweczącym skutki prawne nabycia spadku jest orzeczenie sądowe uznające spadkobiercę za niegodnego dziedziczenia. W tych sytuacjach spadkobierca traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku, a więc dziedziczenie następuje z pominięciem takiej osoby.
Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl
