Prawnik Zawiercie – Klasyfikacja postanowień admnstracyjnych
Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl
Postanowienia można podzielić na wiele grup z uwagi na ich przedmiot i powodowany skutek prawny. W literaturze dokonano podziału wszystkich postanowień, które mogą być wydawane na mocy przepisów KPA, na cztery grupy obejmujące następujące postanowienia[1]:
- a) o charakterze ściśle procesowym (incydentalne), dotyczące kwestii wyłaniających się w toku postępowania (rozstrzygają o wszystkich bieżących kwestiach, wyznaczają zakres jego czynności postępowania, odnoszą się do udziału stron i innych uczestników postępowania w tych czynnościach);
- b) mających charakter procesowy, ale swym rozstrzygnięciem wpływających na dalszy bieg postępowania;
- c) odnoszące się do istoty sprawy (niektórzy autorzy piszą o „rozstrzyganiu o istocie sprawy”[2]) lub też powodujące powstanie skutku materialnoprawnego (należą do nich m.in.: postanowienia wydawane w toku współdziałania organów administracyjnych, które podejmuje inny organ niż ten, który jest właściwy do załatwienia sprawy; takie postanowienie może wpływać na treść decyzji wydanej w sprawie a także postanowienia o zatwierdzeniu ugody oraz postanowienia o wznowieniu postępowania dopuszczające rozpoznanie sprawy, w której wydano ostateczną decyzję);
- d) wydawane poza postępowaniem administracyjnym ogólnym unormowanym w dziale I i II KPA (dotyczy wydawania zaświadczeń)[3].
Postanowienia ściśle procesowe rozstrzygają o wszystkich bieżących, doraźnych kwestiach postępowania, wyznaczając zakres jego czynności, odnosząc się do udziału stron i innych uczestników postępowania w tych czynnościach. Pewna część postanowień procesowych działać może tamująco na bieg postępowania albo odwrotnie – umożliwiać jego prowadzenie (np. co do przywracania terminów). Ze względu na wprowadzenie do KPA procesowej regulacji trybu współdziałania organów administracyjnych oraz dopuszczenie zastąpienia załatwienia sprawy decyzją przez zawarcie ugody pomiędzy stronami, trzeba było wyodrębnić grupę postanowień dotyczących rozstrzygania o istocie sprawy[4].
Postanowienia o charakterze procesowym albo są wprost wymienione w KPA jako forma rozstrzygnięcia, albo też należy je wydawać ze względu na to, że dotyczą kwestii wynikających w toku postępowania. W odosobnionych przypadkach organ administracyjny może wydać postanowienie już po załatwieniu sprawy decyzją. Doktryna wyróżnia, ze względu na przedmiot, postanowienia rozstrzygające kwestie procesowe w ścisłym znaczeniu oraz postanowienia o charakterze porządkowym (np. ukaranie świadka karą grzywny). Postanowienia można też podzielić na te, które są adresowane do stron i podmiotów na prawach stron oraz do innych uczestników postępowania (świadków, biegłych), a nawet do osób nieuczestniczących w czynnościach postępowania (np. osoba trzecia posiadająca przedmiot oględzin). Postanowienia procesowe nie tylko mogą organizować tok czynności postępowania, lecz również wpływać na jego bieg (np. przez przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej, zawieszenie postępowania, podjęcie czynności zawieszonego postępowania). Z reguły są to postanowienia, od których służy zażalenie i skarga do sądu administracyjnego, a wobec tego muszą być one doręczane na piśmie, z uzasadnieniem i pouczeniem o środkach zaskarżenia. Postanowienia tego rodzaju nie dotyczą bezpośrednio istoty sprawy, ale mogą zamykać drogę dochodzenia interesów prawnych lub obowiązków przez strony lub innych uczestników postępowania. Z tego też względu kolejne regulacje prawne rozszerzały nad nimi kontrolę[5].
Postanowienia dotyczące istoty sprawy to, określone w KPA: postanowienia wydawane w toku współdziałania, które podejmuje inny organ niż ten, który jest właściwy do załatwienia sprawy przez wydanie decyzji; postanowienia o zatwierdzeniu ugody, do których stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące decyzji oraz postanowienia o wznowieniu postępowania dopuszczające rozpoznanie sprawy, w której wydano ostateczną decyzję. Przepisy odrębne mogą tworzyć podstawę prawną do wydania w toku postępowania postanowienia wpływającego na treść decyzji rozstrzygającej o istocie sprawy[6].
Warto zauważyć, iż podział postanowień na postanowienia ściśle procesowe i postanowienia dotyczące rozstrzygania o istocie sprawy jest odrzucany przez część doktryny prawa i postępowania administracyjnego. Autorzy negujący przedmiotowy podział uważają, iż przepisy KPA stanowią bowiem podstawę do wyodrębnienia (ze względu na treść rozstrzygnięcia) postanowień dotyczących poszczególnych kwestii wynikających z toku postępowania i postanowień rozstrzygających co do istoty sprawy[7]. Postanowienia dotyczące istoty sprawy są niewątpliwie kategorią postanowień procesowych, ponieważ nie rozstrzygają o istocie sprawy, lecz jedynie wyrażają stanowisko organu współdziałającego w sprawie załatwianej decyzją przez właściwy organ administracji publicznej. Zdaniem tych autorów, kodeks nie zawiera przepisów, które stanowiłyby o orzekaniu przez organ administracji publicznej o istocie sprawy w drodze postanowienia – w szczególności o istocie sprawy nie rozstrzyga postanowienie o zatwierdzeniu ugody, ponieważ o zakresie praw i obowiązków materialnoprawnych stron rozstrzyga zawarta między nimi ugoda, zaś postanowienie ogranicza się do jej zatwierdzenia[8]. Autorzy podkreślają, iż postanowienie to wprawdzie dotyczy istoty sprawy, lecz jej nie rozstrzyga[9].
Postanowienia można też podzielić na te, na postanowienia ostateczne, od których nie służy zażalenie, postanowienia zaskarżalne w drodze zażalenia i postanowienia zaskarżalne w drodze odwołania od decyzji. Do pierwszej grupy postanowień należy zaliczyć postanowienie o przywróceniu terminu i postanowienie organu odwoławczego stwierdzającego niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Postanowienia zaskarżalne w drodze zażalenia określają przepisy kodeksu. W przypadku zaś postanowień pozostałych mogą być one zaskarżone w drodze odwołania od decyzji[10].
Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl
[1] G. Łaszczyca, Pojęcie i rodzaje postanowień…, op. cit., s. 320 – 321.
[2] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania…, op. cit., s. 749.
[3] J. Zimmermann, Nowe rodzaje postanowień w postępowaniu administracyjnym, PiP 1983, z. l, s. 58 i nast.
[4] Z. Janowicz, Kodeks postępowania…, op. cit., s. 520.
[5] J. Zimmermann, Nowe rodzaje postanowień…, op. cit., s. 60.
[6] B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania…, op. cit., s. 750.
[7] M. Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania..., op. cit., s. 873.
[8] ibidem.
[9] ibidem.
[10] Z. Janowicz, Kodeks postępowania…, op. cit., s. 520.
