Prawnik Zawiercie: Forma i tryb zawarcia umowy sprzedaży

Prawnik Zawiercie – Forma i tryb zawarcia umowy sprzedaży

 Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl

Przepisy Działu I Tytułu XI nie stawiają żadnych szczególnych wymagań dotyczących formy zawarcia umowy, stąd dla oceny formy tej czynności prawnej mają znaczenie przepisy części ogólnej KC oraz kolejnych jego ksiąg, a także przepisy innych aktów normatywnych. Można więc tu przykładowo wymienić:

1. przepis art. 511 – zastrzegający formę pisemną dla celów dowodowych (ad probationem) dla sprzedaży każdej wierzytelności stwierdzonej pismem;
2. przepisy zastrzegające stosowną formę pod rygorem nieważności (ad solemnitatem):
3. 751 § 1 – zastrzegający formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi dla umowy sprzedaży przedsiębiorstwa,
4. 158 – zastrzegający formę aktu notarialnego dla przeniesienia własności nieruchomości lub zobowiązania się do przeniesienia własności nieruchomości,
5. 237 – zastrzegający formę aktu notarialnego dla przeniesienia użytkowania wieczystego lub zobowiązania się do przeniesienia tego prawa,
6. 1052 § 3 – zastrzegający formę aktu notarialnego dla zbycia spadku,
7. 172 ust. 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych[1] – zastrzegający formę aktu notarialnego dla zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu,
8. 74 Kodeksu morskiego[2] – zastrzegający formę pisemną z podpisami notarialnie poświadczonymi dla zbycia statku morskiego podlegającego wpisowi do rejestru okrętowego,
9. 53 prawa autorskiego[3] – zastrzegający formę pisemną dla umowy sprzedaży autorskich praw majątkowych,
10. przepisy zastrzegające stosowną formę dla wywołania określonych skutków prawnych (ad eventum):
11. 586 § 1 zastrzegający formę pisemną dla skuteczności zastrzeżenia natychmiastowej wymagalności uiszczonej ceny na wypadek uchybienia terminom poszczególnych rat,
12. 590 § 1 zastrzegający formę pisemną dla skuteczności wobec osób trzecich zastrzeżenia prawa własności rzeczy sprzedanej, która została wydana nabywcy.

Od wymagania zachowania określonej formy umowy należy odróżnić wymogi dotyczące zachowania określonych czynności formalnych, związanych z ujawnieniem prawa będącego przedmiotem przeniesienia, w stosownych rejestrach. Wskazać tu należy np.:

1. 75¹ § 2 – wprowadzający wymaganie, że zbycie przedsiębiorstwa należącego do osoby wpisanej do rejestru powinno być wpisane do rejestru;
2. przepisy Kodeksu morskiego – przewidujące zagrożony sankcją karną (art. 33 § 2 Kodeksu morskiego) rygor uwidocznienia przejścia własności statku stosownym wpisem do rejestru i przewidujące, iż okoliczność podlegająca wpisowi do rejestru jest skuteczna wobec osób trzecich, gdy została zarejestrowana albo osoby trzecie o niej wiedziały, oraz że do oceny skutków wpisu do rejestru stosuje się odpowiednio przepisy o księgach wieczystych i hipotece (art. 35 Kodeksu morskiego).

Warto jednak zaznaczyć, że niezachowanie wskazanych powyżej wymogów nie powoduje nieskuteczności przeniesienia prawa, chyba że przepisy szczególne wprowadzają tego rodzaju sankcję.

Od wymagania zachowania określonej formy umowy należy także odróżnić wymogi dotyczące zachowania określonego trybu zawarcia umowy. Do zawarcia umowy sprzedaży może dojść w wyniku zastosowania różnych trybów.

Najczęściej zawiera się ją w sposób określony ogólnymi przepisami prawa cywilnego – przez przyjęcie oferty, w drodze negocjacji, aukcji lub przetargu (art. 66 i n. KC)

Szczególne znaczenie w obrocie ma przepis art. 543 KC, w myśl którego wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży. Przywołany przepis stanowi regulację szczególną (lex specialis) w stosunku do art. 71 KC, który wprowadza dyrektywę interpretacyjną, iż ogłoszenia, reklamy, cenniki i inne informacje, skierowane do ogółu lub do poszczególnych osób, poczytuje się w razie wątpliwości nie za ofertę, lecz za zaproszenie do zawarcia umowy. Przepis ten wprowadza wyłom w zasadzie, nakazując uznanie w razie wątpliwości, iż wystawienie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny uważa się za ofertę sprzedaży (tzw. ofertę handlową). Przepis ten jednakże nie znajdzie zastosowania w sytuacji, w której sprzedawca wykluczył ewentualne wątpliwości co do charakteru prawnego wystawienia przez siebie rzeczy w miejscu sprzedaży na widok publiczny z oznaczeniem ceny, wskazując jednoznacznie, iż wystawienie rzeczy ma np. charakter reklamy lub ekspozycji, a co za tym idzie, nie stanowi oferty w rozumieniu komentowanego przepisu. Warunkiem zastosowania przepisu art. 543 KC jest spełnienie kumulatywnie czterech przesłanek, tj. wystawienie rzeczy, w miejscu sprzedaży, na widok publiczny oraz z oznaczeniem ceny.[4]

Sprzedaż może mieć miejsce w ramach tzw. oferty, kiedy to oświadczenia woli obydwu stron nie są składane w tym samym czasie. Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego ofertowy tryb zawarcia umowy polega bowiem na złożeniu przez dwie strony oświadczeń woli, w sytuacji gdy jedna z nich proponuje zawarcie umowy, a druga akceptuje taką propozycję. Między propozycją, a przyjęciem oferty może istnieć odstęp czasowy. Jeżeli oferent nie wycofa oferty, jest nią związany, a jej przyjęcie jest dla niego wiążące. Efektem tego jest zawarcie umowy. Zgodnie z art. 66 Kodeksu cywilnego oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy stanowi ofertę, jeżeli określa istotne postanowienia tej umowy. W przypadku umowy sprzedaży będzie to określenie przedmiotu sprzedaży oraz wskazanie ceny. Znaczenie oferty ma wbrew pozorom spore znaczenie praktyczne, a zdecydowana większość z nas korzysta z tej formy zawierania umów sprzedaży. Przyjęcie oferty może nastąpić również w sposób dorozumiany, np. poprzez włożenie towaru do koszyka.

 Prawnik Zawiercie – Porady prawne Zawiercie – SALVOIURE – www.salvoiure.pl

[1] Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (tekst jedn.: Dz. U. 2013 r., poz. 1222).

[2] Ustawa z dnia 18 września 2001 r. – Kodeks morski (tekst jedn.: Dz. U. 2013 r., poz. 758 ze zm.).

[3] Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jedn.: Dz. U. 2006 r., Nr 90, poz. 631 ze zm.).

[4] K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, Warszawa 2014, Legalis: komentarz do art. 543.